Rampjaar 1672

In het rampjaar 1672 onderscheiden zich enige compagnieën mariniers onder het bevel van generaal Willem A. van Hoorne en luitenant-kolonel Francois Palm door hun felle optreden tegen het Franse invasieleger bij Woerden.

De mariniers ontzetten de bijna verslagen Nederlandse troepen bij Woerden, heroveren een verloren vaandel, namen een standaard van de Fransen mee en maakten een aantal gevangenen. Helaas bleken de Fransen toch te sterk en kwam Woerden na een van de grootste veldslagen uit de Nederlandse geschiedenis nog een jaar onder schrikbewind te staan van de Franse bezetter.

Palm werd door de Prins van Oranje voor deze actie verheven tot kolonel der mariniers, als opvolger van de tijdens de zeeslag bij Solbay gesneuvelde luitenant-generaal Willem J. van Ghent.

Louis XIV steekt de rijn over bij Lobith Adam Frans van der Meulen

Gevecht bij Woerden, oktober 1672

In het Rampjaar 1672 wordt de Republiek der Verenigde Nederlanden van alle zijden aangevallen: op zee door Groot-Brittannië en op het land door Frankrijk en de Duitse vorstendommen Münster en Keulen. Hierdoor ontstaat er paniek in de Nederlanden, “het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos”.

Het Nederlandse leger moet zich voor een overmacht terugtrekken achter de Hollandse Waterlinie, terwijl een Frans leger in Utrecht haar kansen afwacht. In de slag bij Solebay op 7 juni 1672 weet De Ruijter de Engelse en Franse vloten een flinke slag toe te brengen. Hierdoor is de Nederlandse kust voorlopig veilig. Duizenden mariniers en matrozen worden van de vloot gehaald, om de verdediging te land te versterken.

Willem III

Onder leiding van prins Willem III wordt besloten om de Franse linies te testen. Met een leger van 7000 man word op 10 oktober 1672 geprobeerd om de vestingstad Woerden (met een Franse bezetting van 2000 man) aan te vallen. De stad word omsingeld, maar als een Frans leger van 8500 man uit Utrecht te hulp komt wordt het toch lastig. Nederlandse troepen in de schans Kruipin ten noorden van Woerden worden door de Fransen achteruit gedrongen, maar dan schuift de bevelhebber de kolonel Palm met zijn mariniers naar voren.

De eerste overwinning

‘Palm en zijne dappere zeesoldaten storten zich met de sabel in de vuist op den vijand, werpen dien terug, dringen door tot de plaats, waar Zuijlestein gestreden heeft, bevrijden een aantal gevangen genomen Nederlanders, doen een aantal Franschen vallen, hernemen een verloren vaandel en veroveren er een op den vijand. De schrik slaat den Franschen om het hart; zij wijken’!

De Nederlanders moeten het beleg van Woerden na een aantal dagen opgeven, maar dit is de eerste keer in 1672 dat de Fransen op Nederlandse bodem verslagen worden. Dit is een grote morele opsteker voor de Nederlanders. Het is nog niet het begin van de bevrijding van Nederland, maar wel het eind van de verovering door de Fransen…